कर्णालीका गाउँहरुमा खानेपानीको चरम अभाव

सुर्खेत, २६ वैशाख । — जाजरकोटको भेरी नगरपालिका–१३ स्थित भेरी नदी किनारमा छ– कुदुको विशालफाँट । कुदुमा झन्डै १ हजार घरधुरीको बसोबास छ । गाउँमा खानेपानी ल्याउनेलगायत एजेन्डा अघि सारेरै राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य जितेका तेजविक्रम शाह पछि सहायक मन्त्रीसम्म बने । उनीपछि उनका छोरा गोविन्दविक्रम शाह जिल्ला विकास समितिको सभापति र प्रतिनिधिसभा सदस्य भए । उनले पनि कुदुवासीलाई पटकपटक खानेपानीकै आश्वासन दिए तर कुदुवासीको ‘खानेपानी सपना’ अझै पूरा भएको छैन ।
‘हाम्रा लागि खानेपानी योजना चुनावको नारा मात्र भयो,’ स्थानीय अम्बिकाप्रसाद आचार्यले भने, ‘पानीका लागि झन्डै ५० वर्षदेखि दुःख भोगिरहेका छौं, हाम्रा बाबुबाजेलाई पनि यही पीर थियो । यस्तै अवस्था रहे हाम्रा छोरानातिले पनि पानीकै अभाव भोग्नुपर्ने देखियो ।’ उनका अनुसार नदीबाट गाउँमा पानी तान्न धेरै बजेट लाग्ने भएकाले खानेपानी योजना बन्न नसकेको हो ।
भेरी नगरपालिकाले २ वर्षअघि ४४ लाख रुपैयाँ खर्चेर कुदु स्वास्थ्यचौकी परिसरमा डिप बोरिङमार्फत पानी निकालेको छ तर विद्युत् महसुलका नाममा एक गाग्री पानीको ५ रुपैयाँ तिनुपर्ने बाध्यता रहेको स्थानीय सावित्रा रावतले बताइन् । ‘वर्षायाममा आकाशेपानी उपभोग गर्छौं,’ उनले भनिन्, ‘अरू समय सधैं पिरलो हुन्छ, पानी पनि अड्कलेर खानुपर्ने बाध्यता छ ।’ खानेपानी समस्याकै कारण गाउँका अधिकांश शौचालय प्रयोगविहीन छन् भने पशुपालन गर्न पनि समस्या छ ।
भेरी नदीबाहेक गाउँ आसपास पानीको मुहान छैन । भेरी नदीको धमिलो पानीभन्दा डिप बोरिङको पानी सफा हुने भए पनि रातिको १२ बजेसम्म लाइन बसेर पानी ल्याउनुपर्ने बाध्यता भएको स्थानीय अगुवा ध्रुवप्रसाद शर्माले बताए । उनका अनुसार कुदुमा झन्डै ४ हजार मतदाता छन् ।

नगरपालिकाको पहिलो कार्यकाल चलाएका एमालेका चन्द्रप्रकाश घर्ती फेरि पनि नगरपालिकाको उम्मेदवार छन् । उनले नगर प्रमुख पदमा आफू दोहोरिनुपर्ने ४३ कारणमध्ये कुदु खानेपानी पनि एक भएको दाबी गरे । ‘केही योजना पूरा भएनन्,’ उनले भने, ‘पहिलो कार्यकालमा त सकिएन, अब जसरी पनि कुदुको खानेपानी समस्या समाधान गर्छु ।’ उनका अनुसार कुदु, छिप्रेना, जगतीपुर, पुन्मा, रिम्ना, कालेगाउँ, रावतगाउँ, बोहरागाउँलगायतमा खानेपानीको चरम अभाव छ । उनी मात्र होइन, गठबन्धनका प्रमुख पदका उम्मेदवार माओवादी केन्द्रका गगनबहादुर खड्का र एकीकृत समाजवादीका कमानबहादुर खड्काको प्रतिबद्धतापत्रमा पनि कुदुको खानेपानीकै एजेन्डा छ । अहिले प्रचारमा गएका बेला कुदुका मतदाताले खानेपानी र व्यवस्थित सडकका कुरा गर्ने गरेको माओवादीका उम्मेदवार खड्काले बताए । ‘मेरै बस्ती रिम्नाका बासिन्दा बाह्रै महिना भेरी नदीको पानी पिउन बाध्य छन्,’ उनले भने, ‘मुहान अभावकै कारण हामी सबै शुद्ध खानेपानीको सुविधाबाट वञ्चित छौं, अब यो समस्या हल हुन्छ ।’