चालु आर्थिक वर्षमा झन्डै आधा अर्बले घट्यो ग्यास आयात

काठमाडौँ, ११ वैशाख । भारतबाट नेपाल भित्रने खाना पकाउने एलपी ग्यासको आयात चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनमा झन्डै आधा अर्बले घटेको छ ।भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनामा (साउन–चैत) ग्यासको आयात ४९ करोड रुपियाँले कमी भएको हो । बजारमा ग्यासको खपत कम हुँदा आयातमा समेत कमी भएको हो ।विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनामा ४४ अर्ब ८४ करोड ८६ लाख ५१ हजार रुपियाँ बराबरको ३८ करोड ७६ लाख ३० हजार ८१८ केजी ग्यास आयात भएको हो । गत वर्ष सो अवधिमा ४५ अर्ब ३४ करोड २५ लाख १८ हजार रुपियाँ बराबरको ३९ करोड ५७ लाख २८ हजार हजार केजी ग्यास आयात भएको हो । गत वर्षको तुलनामा ४९ करोड ३८ लाख ६७ हजार रुपियाँ बराबरको ८० लाख ९७ हजार २५० केजी ग्यास आयात कमी हो ।

बजारमा बिजुलीको प्रयोग बढ्दै गएपछि ग्यासको खपतमा कमी भएसँगै आयातमा समेत गिरावट आएको हो । ग्यासभन्दा बिजुली सस्तो हुँदा पछिल्लो समय घरघरमा विद्युतीय चुलो ९इन्डक्सन०को प्रयोग बढ्दै गएकाले पनि ग्यासको खपतमा कमी आएको हो ।मुलुकमा देखा परेको आर्थिक सङ्कटका कारण उद्योग व्यवसाय पूर्ण रूपमा सञ्चालन नहुँदा ग्यासको खपत कम भएको व्यवसायीको भनाइ छ । घरायसीसँगै व्यावसायिक प्रयोजनमा समेत ग्यास खपत हुने गर्छ । नेपाल एलपी ग्यास उद्योग सङ्घका अध्यक्ष कुशकुमार मल्लीले मुलकमा देखा परेको आर्थिक असहज परिस्थितिका कारण होटल, रेस्टुरेन्ट, उद्योग व्यवसाय पूर्ण रूपमा सञ्चालन नहुँदा ग्यासको खपतमा कमी आएको जानकारी दिनुभयो । आर्थिक गतिविधि कम हुँदा औद्योगिक प्रयोग कम भएकाले खाना पकाउने ग्यासको माग र खपतमा कमी आएको उहाँको भनाइ छ । जाडो समयको तुलनामा गर्मीमा ग्यासको खपत समेत कम हुने गरेको उहाँको भनाइ छ ।

विशेष गरी ग्यासको प्रयोग सिसा उद्योग, छड र फलाम उद्योगमा प्रयोग हुने गर्छ । यी उद्योगमा फर्नेस आयलको प्रयोग हुने गरेकामा फर्नेस आयल महँगो हुँदा ग्यासको प्रयोग हुने गर्छ ।नेपाल आयल निगमका अनुसार विगतमा खाना पकाउने ग्यासको खपत वार्षिक रूपमा १० देखि १५ प्रतिशतले हुने गरेकामा यो वर्ष सुरुदेखि नै घट्दै गएको छ । निगमका प्रवक्ता मनोजकुमारले ग्यासको आयातमा सामान्य कमी आएको जानकारी दिनुभयो । निगमका अनुसार ग्यास ३० प्रतिशत घरायसी प्रयोजन र ७० प्रतिशत औद्योगिक प्रयोजनका लागि खपत हुने गर्छ ।

अहिले काठमाडौँमा रहेका ठूला रेस्टुरेन्टमा कारोबार घटेर ५० प्रतिशतमा सीमित भएको छ । रेस्टुरेन्टको खपत कम भएकाले ग्यासमा असर देखिएको हो । त्यसमा उपभोक्ता इन्डक्सनतिर आकर्षित भएकाले पनि ग्यासको खपत घटाउन सहयोग पुगेको व्यवसायीको भनाइ छ ।
४४ प्रतिशत घरधुरीमा ग्यासको प्रयोग
मुलुकभर खाना पकाउने एलपी ग्यासको प्रयोग ४४ प्रतिशतले गर्ने गरेका छन् । राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले सार्वजनिक गरेको २०७८ सालको जनगणनाअनुसार मुलुकभर ४४ प्रतिशतले ग्यासको प्रयोग गर्ने गरेका हुुन् । सहरी क्षेत्रसँगै गाउँगाउँमा ग्यासको प्रयोग बढ्दै गएकाले ग्यासको प्रयोगकर्ता बढ्दै गएका हुुन् । मुलुकभर ६६ लाख ६० हजार ८४१ परिवारमध्ये ५१ प्रतिशत परिवारले खाना पकाउने काठरदाउरा प्रयोग गर्ने गरेका छन् । कुल दुई करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८ जनसङ्ख्यामध्ये ६६ लाख ६० हजार ८४१ घरपरिवारले ४४।३ प्रतिशत एलपी ग्यास, ०।५ प्रतिशत बिजुली, काठदाउरा ५१ प्रतिशत, गुइँठारगोहरा २।९ प्रतिशत, बायोग्यास १।२ प्रतिशत, मट्टीतेल प्रयोगकर्ता ०।०५ प्रतिशत, अन्य इन्धन ०।१ प्रतिशत प्रयोग गर्ने गरेका छन् ।