शिकार आरक्ष ढोरपाटनमा आन्तरिक पर्यटकको आकर्षण

कात्तिक ४, डेक्स

नेपालको शिकार आरक्ष ढोरपाटन क्षेत्रमा आन्तरिक पर्यटकको आकर्षण उत्साहजनक रहेको छ । नेपालको मध्य–पश्चिमी भागमा अवस्थित, पहाडी तथा हिमाली भूभागले समृद्ध रहेको ढोरपाटन पर्यटनका दृष्टिले अहिले एक सजीव नमुना बनेको छ। देशकै एक मात्र शिकार आरक्ष — ढोरपाटन शिकार आरक्ष, त्यस्को वरिपरिका गाउँ–घाटी, हिमालको काख, खुला चरागाह, विविध वन्यजन्तु र सिर्जनात्मक स्थानहरूले यो क्षेत्रलाई विशिष्ट बनाएका छन्।
आन्तरिक तथा वाहय पर्यटकको तथ्याङ्कलाई हेर्दा आर्थिक वर्ष २०८१÷८२ मा मात्र २३,६९२ जना पर्यटक आएका थिए भने आ.व. २०७९÷८० को तथ्यांक हेदा त्यही समयमा १५,५७३ पर्यटक भित्रिएका थिए । यसले पर्यटकको सख्या लग भग ८,००० जनाको वृद्धि भएको तथ्यांकले देखिन्छ ।

तीमध्ये विदेशी पर्यटक (सार्क क्षेत्रका नागरिक) मात्र १२ जना र अन्य देशका नागरिकहरु २१३ जना थिए। बाँकी सबै आन्तरिक (नेपाली) पर्यटक हुन्। यी सबै तथ्यले नेपाली पर्यटकको आकर्षणको केन्द्र ढोरपाटन रहेको पुष्टी हुन्छ ।
प्रवेश शुल्कका रुपमा नेपाली पर्यटकले रु १०० तिर्दछन् र हालैको वर्षमा यो शुल्कबाट मात्र दुई करोड भन्दा बढी नेपाली रुपैयाँ राजस्व संकलन गरिएको छ। आरक्षको क्षेत्रफल करिब १,३२५ वर्ग किलोमिटर रहेको छ र उचाइ करिब २,८५० मिटरदेखि ५,५०० मिटर सम्म फैलिएको छ। यस क्षेत्रमा वन्यजन्तु विशेष रूपमा छन् जस्तै रातो भेडा (द्यगिभ कजभभउ), हिमचरी, हिमाली भालु, आदि।
किन आकर्षक हुँदैछ?
प्राकृतिक भूभागको विविधताः खुला घाँसे मैदान, चरागाह (पाटन), जंगल, हिमश्रृङ्खला मिलेर यो ठाउँलाई दृश्यात्मक रूपमा आकर्षक बनाउँछ। शान्त वातावरण तथा पहुँचमा सुधारः पछिल्लो समय प्रचारप्रसार बढेको, सडक र आवागमनका सुविधा केही हदसम्म सुधार भएकोले पर्यटकहरु सहज रूपमा जान थालेका छन्।

भिन्न–भिन्न अनुभवको अवसरः नेपाली पर्यटकले मुख्यतः ट्रेकिङ, हिमाल दृष्य, स्थानीय संस्कृति अनुभवका लागि आक्रमण गर्दैछन् भने विदेशी पर्यटकमध्ये केहीले शिकार अनुभव (विनियमन अन्तर्गत) को लागि पनि चयन गरेका छन्।
समुदाय आधारित पर्यटनको विकासः स्थानीय होमस्टे, लज तथा पर्यटक प्याकेजहरु संचालन हुन थालेका छन् जुनले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई पनि सघाइरहेका छन्।
के गर्न सकिन्छ पर्यटक वृद्धिका निम्ति ढोरपाटन क्षेत्रमा
पर्यटक संख्या सीमितः विदेशी सहभागिता अहिले पनि अत्यन्त न्यून छ — सिर्फ २१३ जना अन्य देशका नागरिक मात्र भएको तथ्यांकले देखाउँछ।
संरक्षण र विकास बीच सन्तुलनः शिकार आरक्ष भएको कारण संसाधन संरक्षणको चुनौती पनि छ — प्राकृतिक वातावरणमा अत्यधिक दबाब नपरोस् भनेर सावधानी अपनाउन आवश्यक छ। पहुँच तथा पूर्वाधारको अवस्थाः सडक, यातायात, स्वास्थ्य सुविधा, मौसमअनुकूल आवास आदि अझै पूर्णरुपमा विकसित भएका छैनन् — अझै केही जोखिमपूर्ण यात्रा हुन सक्छ। स्थानीय समावेशी विकास आवश्यकः स्थानीय समुदायको सहभागिता र लाभ सुनिश्चित गर्नु पर्यटन दिगो बनाउने आधार हो।
यसर्थ ढोरपाटन नेपालको अर्को आउने दिवा हुनसक्ने छुट्टा छुट्टै गन्तव्य हो — जहाँ सांस्कृतिक र प्राकृतिक क्रिया–कलापले पर्यटकलाई समृद्ध अनुभव दिन सक्छ। तर यसलाई दिगो रूपमा विकास गर्न — उचित प्रवर्धन, पूर्वाधार सुधार, स्थानिय समुदायको सहभागिता एवं वातावरणीय संरक्षणलाई प्राथमिकता दिन आवश्यक छ।